Wakacje z lekturą

Podczas wakacji serdecznie polecamy przypomnienie sobie pięknych legend dotyczących naszych miejscowości, np. Karska. Poniżej przedstawiamy legendy ze zbioru Pana Piotra Wojciechowskiego, związane są z Karskiem. Zdjęcia zrobiono w 2012 roku nad Jeziorem Karskim Wielkim podczas powiatowego festynu "Gdzie u nas straszy - Tajemnice i legendy Pojezierza Myśliborskiego"

PRACOWITY KOBOLD Z KARSKA

Żył w Karsku bardzo zacny chłop, który posiadał w pobliżu dużą łąkę. W letni gorący dzień kosił trawę wspólnie ze swym jedynym parobkiem prawie do zmroku. Wieczorem znużony i wyczerpany powrócił do domu, choć praca nie była jeszcze zakończona.

Siadając za stołem, chłop rzekł do parobka: "Czuję się niedobrze, więc jutro trudno będzie mi kosić". Gdy jednak rankiem przybyli na łąkę, ze zdumieniem spostrzegli, że ich praca jest już wykonana i cała trawa jest pięknie skoszona. Zaczęli więc przerzucać siano, aby dobrze się wysuszyło. Również tę pracę zdążyli zrobić do połowy, lecz w nocy dokończył ją tajemniczy pomocnik. Gospodarz zrozumiał już, że ma na swej służbie kobolda, który mu we wszystkim pomaga.

Pewnego dnia, gdy parobek wszedł na strych, aby zrzucić nieco słomy dla koni, zobaczył kobolda wyglądającego z beczki, w której zamieszkał. Krasnal miał czerwony kaftanik i czerwoną czapeczkę. Od tej pory gospodarz nosił każdego dnia na strych wino i kołacz, aby kobold nie opuścił jego domu.

Po żniwach musiał chłop pojechać do Gorzowa, gdzie zamierzał sprzedać zboże. Przed wyjazdem poprosił żonę, aby wieczorem zaniosła koboldowi kolację, zabronił jej jednak zaglądać do beczki. Ciekawość kobiety była tak wielka, że nie usłuchała przestrogi i podniosła pokrywę beczki. Rozzłoszczony kobold wyskoczył z kryjówki i zaczął ją szarpać za włosy. Przerażona szybko uciekła ze strychu.

Kiedy gospodarz powrócił z Gorzowa, okazało się, że obrażony kobold odszedł z jego gospodarstwa. Od tego wydarzenia chłop niestety znowu musiał sam wykonywać wszystkie prace.

PUSTELNIK KARZIG

Posuwali się od strony grodu Soldin (Myślibórz) lasami, gęstym borem, bojąc się wychodzić na trakt. Gałęzie chłostały im twarze, korzenie raniły stopy, jeżyny, ciernie i głogi darły odzież i ciało. W oczach stał im jeszcze obraz palących się domostw i rzezi niewinnej ludności. Wśród tej rozpaczy mogła ich cieszyć jedynie ta odrobina szczęścia, jaka pomogła im w ucieczce. Wiedzieli, że kto został, to zginął albo zabrano go w niewolę. Najeźdźcy mordowali wszystkich, nie bacząc na miejsce.

Gromada uciekinierów wciąż się powiększała. Byli tu i młodzi, i starzy, zdrowi i chorzy, zakonnicy, kobiety i mężczyźni oraz malutkie dzieci. O nie była największa troska. Wszyscy modlili się, aby Bóg dodał im sił w ucieczce.

Nagle zaszumiało coś w gęstwinie, wielkie rogi rozgarnęły gałęzie, aż posypało się żółte listowie i przed zdziwionymi ludźmi stanął wspaniały jeleń, co - różnie bowiem o tym mówiono - krzyż miał na czole. Rogacz schylił głowę, potem odwrócił ją, jakby zapraszał w puszczę i wskazywał kierunek.

- Chodźmy za nim - powiedział jeden z zakonników - przychylne nam widać to zwierzę.

Jeleń prowadził wolno, kluczył, wybierał najdogodniejsze przejścia; oglądał się co chwila, jakby chciał sprawdzić, czy wszyscy za nim nadążają, bo droga wznosiła się coraz wyżej. W samo południe zdumieli się uciekinierzy, gdyż jeleń nagle zniknął, a przed nimi rozwarła się leśna gęstwina, ukazując wspaniałą polanę. Dookoła zielonym murem stała puszcza, w oddali błyszczała srebrna tafla jeziora. Nikt nie mógł wymarzyć sobie dogodniejszego miejsca, bardziej zdatnego do ukrycia i wypoczynku.

- Jesteśmy jako w sercu borów, przytulnie tu i bezpiecznie – stwierdził ten sam zakonnik.

- Drzewa mamy w bród, zróbmy z sześć chatynek. Jest październik i nocą już chłodno - poradził rozsądnie inny mnich.

- Słusznie. Kto wie, jak długo tu pozostaniemy - potwierdziły kobiety.

Tak chyba myślał każdy, bo żwawo wzięli się do roboty. Mężczyźni poszli ścinać odpowiednie na budowę sosny, dzieci zbierały chrust, a kobiety rozpaliły ognisko, żeby przygotować potrzebną teraz pilnie gorącą wodę. Późnym wieczorem klęknęli i gorąco modlili się o bezpieczeństwo.

- Niech nieba będą łaskawe nam przez wszystkie dni życia na tej ogromnej polanie - rzekł na koniec siwowłosy zakonnik, a wszystkim się wydało, że echo po rosie przyniosło słowo: Amen!

Czas mijał, ludzie tymczasem przywykli do tego lasu i nie chcieli go opuścić. Jesienią dostarczał im żywność, a chodząc za tropem dziwnego jelenia, który pojawił się jeszcze kilka razy, odkryli miejsca zdatne na pola urodzajne. Byli tu zresztą zupełnie bezpieczni i wiodło im się coraz lepiej, pozostali więc na zimę i lato, a potem już na zawsze.

Z biegiem lat zakonnicy wraz z mężczyznami wznieśli tu świątynię i grodek obronny. Podobno raz na sto lat o północy ukazuje się nad Jeziorem Karskim Wielkim wspaniały jeleń z jaśniejącym na czole krzyżem i wtedy to przez dziesięć lat Karsko ma swoją dekadę świetności.

ZEMSTA CZAROWNICY

Dawno, bardzo dawno temu na piaszczystym brzegu Jeziora Karskiego, wśród lasów stał stary domek w wielkiej słomianej czapie. W domku tym, otoczonym kwiatami szaleju, mieszkała czarownica Hedel zwana. Groźna była ona przez moc swoich czarów, ale czasem też pomagała ludziom z wioski zwanej Karzig. Miała Hedel kulawego syna, zwanego Horst. Chowając go z dala od ludzi, sposobiła na potężnego czarownika, ucząc tajemnej wiedzy. Chłopak niechętnie się uczył czarów, natomiast siekierą pracował jak najlepszy cieśla. Pewnego dnia, gdy matka wybrała się do swej znajomej wiedźmy, Horst porzucił księgę zaklęć i wymknął się do lasu odetchnąć. Spotkał tam piękną dziewczynę zbierającą jagody. Niewiele ich miała, gdyż czerwiec tego roku był chłodny i pozbawiony słońca. Dziewczyna wystraszyła się brzydala, ale chłopak wprowadził ją w taką jagodzinową gęstwę, że aż granatowo było od soczystych owoców. Zdziwiona szybko napełniła swoje naczynie i uśmiechem podziękowała za okazaną życzliwość.

Od tego czasu syn czarownicy stale szukał dziewczyny w lesie, a gdy ją spotkał, uszczęśliwiony wyczarowywał dla niej największe jagody i najpiękniejsze grzyby. Dziewczyna darzyła go za to swym pięknym uśmiechem i nie bała się już Horsta, chętnie z nim rozmawiała, a nawet pozwalała się odprowadzać do wsi.

Wpatrzona w czarodziejską taflę jeziora, dowiedziała się Hedel o miłości syna do pięknej wieśniaczki. Nie była z tego zadowolona, ale w końcu pomyślała, że przecież starzeje się sama i przyda się jej w domu synowa. Kiedyś jednak czarodziejska tafla jeziora ukazała gorzką prawdę. Zdumione oczy matki Horsta ujrzały dziewczynę spotykającą się z jakimś młodym drwalem, przystojnym i wspaniałym jak dąb. A zaraz potem ujrzały kościół i ślub. Złe, mściwe i okrutne staje się czasem serce człowieka zranione w swej dumie. Hedel, widząc syna w ogromnym smutku i rozpaczy, postanowiła nie dopuścić do ślubu dziewczyny z drwalem. W dzień ich wesela, dosiadłszy wielkiej miotły, uniosła się w powietrzu i latając wznieciła taki wicher, że dach weselnego domu załamał się z trzaskiem. Ale dzielny i nieustępliwy był młody drwal i bardzo kochał dziewczynę. Mimo przeszkód polną drogą chciał dotrzeć do kościoła. Zdyszani narzeczem byli już blisko świątyni, kiedy spostrzegła ich Hedel. Nabrała powietrza w piersi i dmuchnęła mściwie z całej siły, zmieniając ich w drzewa: lipę i dąb.

Od tamtej pory niedaleko kościoła w Karsku można zobaczyć rosnące drzewa - ogromną lipę i wspaniały dąb. Z czasem miejscowa ludność nadała im imiona. Dąb nazywa się "Chochoł", a lipa - "Brzęczadło".

UPIÓR Z KARSKA

Z miejscem, gdzie wznoszą się mury starego dworu karskiego (obecnie tak zwana stara gorzelnia), związane jest następujące podanie: W noc świętego Alberta, gdy zegar na kościelnej wieży wybija godzinę dwunastą, ukazuje się przed murami dworu upiór mnicha bez głowy. Mnich spaceruje wokół dworu, klękając przy każdej z wież i nagle znika z przeraźliwym krzykiem trwogi.

Podanie mówi, że właśnie w tym miejscu przed wiekami stracono pewnego mnicha, który wraz z braćmi zakonnymi kwaterował w starym dworze i sprawował opiekę nad karską świątynią. Zarzucano mu, że zamordował małego bezdomnego chłopca. Według opowieści mnich był niewinny. Sprawcą zabójstwa był włóczęga, który dotarł w te strony. Sędziowie nie uwierzyli jednak zeznaniom świadka, który był uważany za wiejskiego głupka. Mnicha skazano na dziesięć dni głodu pod murami dworu, a potem wykonano na nim wyrok śmierci. Pochowano go obok miejsca egzekucji, tuż przy murze dworu w nie poświęconej ziemi. Od tej pory nieszczęsny zakonnik bez głowy wychodzi z mogiły, aby protestować przeciw niesprawiedliwości wyroku.